تقابل‌سازی هویت ملی و هویت دینی توسط باستانگرایان افراطی، یکی از چالش‌های اساسی جامعه امروزی است. سیاست‌های باستانگرایان افراطی و ترفندهای به کار گرفته شده از سوی آنها در عرصه‌های مختلف در صد و اندی سال گذشته، موجب بسط نگاه به باستان در بین سطوح مختلف فکری و فرهنگی در ایران شده است. از آنجا که مؤسسان این جریان و ادامه‌دهنده راه آنها، به صورت تدریجی و مرحله‌به‌مرحله، کار خود را آغاز و ادامه دادند، مراجعه به سیره و روش علما و مبلّغان گذشته در برخورد با آنها، الگویی کاربردی به دست می‌دهد تا در مقابله به این جریان که به‌سرعت در حال پیشروی است، راهگشا باشد.
یافته‌های این پژوهش، نفوذناپذیری علماست؛ آن هم در زمانی که بسیاری از نخبگان، فریب جریان باستان‌گرایی را خوردند. نیز اولویت پاسخ به شبهات و اتخاذ شیوه‌های فرهنگی در مواجه به این جریان، از جمله تألیف کتاب، تبیین شده است. بنابراین، از عدم نفوذپذیری شیخ مرتضی انصاری (۱۲۱۴–۱۲۸۱ق)، زعیم شیعه عصر، تا مقابله شهید مرتضی مطهری (۱۲۹۸- ۱۳۵۸ش) با این جریان خبر می‌دهد.
این مقاله، با روش توصیفی ـ تحلیلی به شیوه مبارزاتی علما، مبلّغان دینی و حوزویان با پدیده باستان‌گرایی در صد و اندی سال گذشته پرداخته و با تبیین سیره آنها، با هدف آشنایی و الگو قرار دادن روش علما، در راستای مقابله با خطر باستان‌گرایی افراطی قدم بر می‌دارد.
محسنی, مصطفی. (1403). یکصد و بیست سال مقابله علما و مبلّغان با باستان‌گرایی. دو فصلنامه پژوهشنامه تبلیغ اسلامی, 4(9), 156-184. doi: 10.22081/jip.2023.67531.1103
MLA
مصطفی محسنی. "یکصد و بیست سال مقابله علما و مبلّغان با باستان‌گرایی", دو فصلنامه پژوهشنامه تبلیغ اسلامی, 4, 9, 1403, 156-184. doi: 10.22081/jip.2023.67531.1103
HARVARD
محسنی, مصطفی. (1403). 'یکصد و بیست سال مقابله علما و مبلّغان با باستان‌گرایی', دو فصلنامه پژوهشنامه تبلیغ اسلامی, 4(9), pp. 156-184. doi: 10.22081/jip.2023.67531.1103
VANCOUVER
محسنی, مصطفی. یکصد و بیست سال مقابله علما و مبلّغان با باستان‌گرایی. دو فصلنامه پژوهشنامه تبلیغ اسلامی, 1403; 4(9): 156-184. doi: 10.22081/jip.2023.67531.1103
)