جهاد تبیین در زمانه‌ی جمهوری‌اسلامی‌ایران و نقش روحانیت در آن

روحانیت، به‌عنوان بزرگ‌ترین و قوی‌ترین نیروی اجتماعی در جامعه ایران، باید نقشی حیاتی­ در تبیین اسلام و نظام اسلامی حاضر داشته باشد؛ چراکه در تاریخ ایران، روحانیت به‌مثابه نهاد اجتماعیِ برآمده از مجموعه ­ای از نیازهای مردم، به‌ویژه نیاز دینی آنان قلمداد شده­ است که عهده‌دار اقامه دین و اجرای احکام و قوانین دینی بوده است؛ چنان‌که نظام اسلامی ایران هم‌اکنون بر مدار شریعت اسلام می­گردد.
سؤال اصلی مقاله، این است که روحانیت در دوران جمهوری اسلامی ­ایران، چه نقشی ­در تبیین احکام اسلامی و حفظ حکومت دارد؟ برای دستیابی به پاسخ، از چارچوب نظری مبتنی بر نخبه­ گرایی­ و روش جامعه‌شناسی تاریخی ـ تجربی بهره برده‌ایم و نوشتار با این فرضیه دنبال شده است که میان تبیین احکام اسلامی و تبیین نیل به اهداف و آرمان‌های نظام اسلامی و نقش­­ روحانیت، ارتباط معناداری وجود دارد.
یافته ­های پژوهشی نیز حاکی از آن است که روحانیت اگرچه در بیشتر مواقع تلاش داشته نقش تبیینی خود را به‌درستی و بجا انجام دهد، ولی به‌دلایلی نتوانسته است برای تبیین احکام اسلامی در ظرف جمهوری­ اسلامی ایران، از برخی شبهات فکری ـ سیاسی مخالفان اسلام و نظام باقاطعیت عبور نماید. بنابراین، برای حفظ اسلام و نظام اسلامی، بیش از هرچیز باید به تبیین و روشنگری افکار در این زمینه با سلاحِ تهذیب و اخلاق همراه شد؛ زیرا تبیین، به دل‌های آحاد جامعه راه پیدا می­کند. پس، اگر جامعه ­ای بر مدار تبیین بگردد، مسئولان آن جامعه در دل­ های مردم نفوذ کرده، ارتباطات آن ها مانا و پایدار خواهد بود.